Đồng hồ quả lắc: một phát minh của người Hà Lan

Nhà vật lý người Ý Galileo Galilei là người đặt nền móng cho con lắc, nhưng học giả người Hà Lan Christiaan Huygens mới là người đầu tiên kết nối thành công quả lắc với đồng hồ vào năm 1656. 

Vậy, đồng hồ quả lắc là sản phẩm của Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ nhất, nước sản xuất đầu tiên là Hà Lan.

Cảm ơn các Bác ghé xem.

Âm thanh đồng hồ quả lắc, có gong có phải làm âm nhạc không ?

Theo quan điểm cá nhân em: âm thanh đồng hồ phát ra không phải là âm nhạc, mục đích ban đầu của nhà chế tạo cũng không phải là âm nhạc, nó chỉ là một ký hiệu âm thanh để báo đến một khoảng khắc thời gian 15, 30, 45 phút, tròn giờ, số giờ.

Tất nhiên đây là quan điểm cá nhân. Vì đa số mọi người ngoài kia vẫn xem nó là âm nhạc.

Âm nhạc nó khác. Như hiểu biết của em, các nhạc cụ được chế tạo phải hạn chế tối đa bội âm. Các Bác hay mày mò DIY amplifier tube rất rành điều này, phải cân chỉnh làm sao để hạn chế tối đa bội âm. Càng ít bội âm, âm thanh càng trung thực, càng hay, gọi là HIFI (âm thanh trung thực).

Đối với đồng hồ thì khác, âm thanh phát ra từ gong có rất nhiều bội âm. Mọi người thường hay gọi nó là: âm thanh ngân dài. Khi nốt nhạc càng ngân dài tức là bội âm của nó càng lớn.

Westminter có phải là một bài nhạc, có ý nghĩa gì và tại sao nó lại phổ biến trên hầu hết các đồng hồ ?

https://en.wikipedia.org/wiki/Westminster_Quarters

Các Bác truy cập vào đường link trên nhé.

        SỰ BÔI TRƠN TRONG BỘ MÁY ĐỒNG HỒ CƠ

          1. ĐẶT VẤN ĐỀ

          Đối với một bộ máy cơ khí nói chung, bộ máy đồng hồ cơ nói riêng, công việc bôi trơn cho các chi tiết máy vô cùng quan trọng.

          Hiện nay, trên thị trường có các loại dầu nhờn được cho là chuyên dùng cho đồng hồ (trên nhãn chai dầu ghi như vậy), chúng có giá tiền rất cao và được quảng cáo là nhập khẩu từ các nước phát triển. Tìm hiểu thêm, đó là loại dầu tổng hợp (được tạo ra hoàn toàn từ các phản ứng hóa học), có độ nhớt thấp (dầu tương đối loãng). Đó là tất cả những gì chúng ta biết về loại dầu này, phần còn lại người tiêu dùng dựa vào “lòng tin”.

          Xa xưa, khi dầu mỏ (dầu khoáng), dầu tổng hợp chưa phổ biến, người ta dùng các loại dầu có nguồn gốc từ động vật hay thực vật (dầu hữu cơ) để tra cho đồng hồ. Ví dụ: dầu làm từ cá, dầu dừa, dầu ô lưu… Đặc điểm của các loại dầu này là: độ nhớt trong khoảng 20 đến 60 (ở 20 độ C); nó nằm yên ở túi chứa dầu (phần khuyết lõm ở trục bánh răng) không chảy ra bên ngoài; tồn tại trên đồng hồ được khoảng 5 đến 7 năm.

          Trong nhiều thập kỷ hoạt động, bộ máy đồng hồ cơ được vệ sinh, tra dầu nhiều lần. Bây giờ, chúng ta hãy quan sát dấu vết của dầu nhờn ở các trục bánh răng một bộ máy đồng hồ lâu ngày chưa được lau dầu, sẽ thấy:

          - Dầu biến mất, như chưa bao giờ được tra dầu

          - Dầu bẩn, có màu đen, nâu hoặc xanh lá cây

          - Dầu đặc quánh, thậm chí đông đặc

          Tiếp tục quan sát các chi tiết máy, chúng ta sẽ thấy được sự hao mòn, một số chi tiết hao mòn quá mức, hư hỏng. Nguyên nhân chủ yếu do:

          - Hư hỏng cục bộ ở một số chi tiết máy. Những nơi đó không có dầu nhờn (khô dầu hoặc bị bỏ sót lúc tra dầu); lúc này bộ máy vẫn hoạt động, gây ma sát lớn ở nơi không có dầu. Trường hợp cả bộ máy khô dầu, đồng hồ sẽ dừng lại.

          - Chỉ tra dầu mà không vệ sinh máy trong nhiều năm. Hoặc có vệ sinh máy nhưng không đúng cách (ngâm trong xăng, dầu hỏa, dầu diezen…, rồi vệ sinh máy bằng bàn chải mà không rã máy để vệ sinh từng chi tiết). Chất bẩn ở giữa phần kim loại tiếp xúc với nhau hoạt động như một “máy mài”, hậu quả là các chi tiết máy bị mài mòn nhanh.

          Câu hỏi là: sau khi rã máy, vệ sinh, sửa chữa các hư hỏng, ráp máy, chúng ta sử dụng loại dầu nhớt gì cho bộ máy đồng hồ ?

          2. LÝ THUYẾT VỀ SỰ BÔI TRƠN

          2.1. Các dạng bôi trơn ở bộ máy đồng hồ cơ

          Có 03 dạng bôi trơn: bôi trơn màng mỏng, bôi trơn thủy động, bôi trơn biên.             

          - Bôi trơn màng mỏng chủ yếu ở ổ cót và 2 bánh răng kế tiếp ổ cót. Đây là chế độ bôi trơn khắc nghiệt nhất, các bánh răng của đồng hồ có tốc độ chuyển động rất nhỏ, bề mặt trục và lỗ trục bị ép sát vào nhau với lực lớn, lớp dầu giữa chúng không đủ dày để ngăn cách bề mặt tiếp xúc, gây ma sát lớn.

          - Bôi trơn thủy động ở các bánh răng có tốc độ chuyển động nhanh (vd: lá gió và những bánh răng kế tiếp nó).

          - Bôi trơn biên chủ yếu ở chỗ tiếp xúc giữa ngựa và bánh răng gai; giữa cam (2 hay 4 cạnh, gắn chặt với bánh răng kim phút) và cần khởi động điểm giờ (với đồng hồ chỉ có điểm giờ) hoặc cần khởi động đánh giai điệu (nhạc) (với đồng hồ 3 ổ cót).

          (Cụ thể bôi trơn màng mỏng, bôi trơn thủy động, bôi trơn biên là thế nào, các Bác hỏi Google giúp nhé)

          2.2. Đối với dầu nhờn, điều gì quan trọng nhất trong việc giảm thiểu sự hao mòn của kim loại khi chúng tiếp xúc với nhau ?

          - Đó là lớp màng dầu bám chặt vào bề mặt kim loại, tạo lớp đệm ngăn cách khi chúng tiếp xúc với nhau.

          - Lớp màng dầu càng dày thì ma sát càng ít. Lớp màng dầu dày yêu cầu độ  nhớt của dầu cao (Dầu càng đặc thì độ nhớt càng cao).

          - Tuy nhiên, độ nhớt của dầu cao làm cản trở chuyển động một số bánh răng của đồng hồ có lực nhỏ (bánh răng càng xa ổ cót thì lực càng nhỏ).

          3. TRỞ LẠI CÂU HỎI: Sử dụng loại dầu nhớt gì cho bộ máy đồng hồ ?

          3.1. Đồng hồ cổ không nhất thiết phải sử dụng loại dầu nhớt cổ (hữu cơ) để tra. Hiện nay, dầu nhớt tổng hợp được xem là tốt nhất. Các loại dầu nhớt tổng hợp như: dầu nhớt dùng cho động cơ ô tô, xe máy, dầu thủy lực, dầu hộp số, dầu lốc lạnh… có ở khắp nơi. Dùng các loại dầu nhớt này cho đồng hồ được không ?

          Thành phần dầu nhớt động cơ đốt trong có chứa lưu huỳnh (trong thành phần chất làm sạch). Lưu huỳnh phản ứng hóa học với kẽm. Hợp kim đồng sử dụng làm vách máy, bánh răng đồng hồ được cho là có kẽm. Khi sử dụng dầu nhớt này cho đồng hồ sẽ gây ăn mòn, hỏng máy.

          Thực ra, hợp kim đồng chế tạo đồng hồ không có kẽm (Đó là hợp kim: đồng + thiếc). Do đó, không có chuyện ăn mòn, hỏng máy nếu bạn dùng dầu nhớt động cơ đốt trong cho đồng hồ.

          Dầu lốc lạnh (đổ vào lốc nén khí của điều hòa, tủ lạnh) không chứa chất làm sạch. Dùng nó cho đồng hồ cũng tốt.

          Kể cả dầu ăn (dầu lạc, dầu vừng, dầu ô lưu…) tra cho đồng hồ cũng được. Không có chuyện gây hỏng hóc bộ máy đồng hồ cơ.

          Tuy nhiên, dầu nhớt tra cho đồng hồ cần đảm bảo được một số yêu cầu chủ yếu, như sau:

          Một là: không biến mất (do bay hơi), không đông đặc trong khoảng 3-5 năm (đến khi chúng ta lau dầu trở lại). Tốt nhất là loại dầu ít hút bụi bẩn vào trong nó (nếu là loại dầu hút bụi cũng được vì sau 3-5 năm ta đã cần lau dầu lại bộ máy rồi).

          Hai là: dầu nhớt cần chứa phụ gia chống mài mòn (điều này thì hãng dầu nhớt nào cũng quảng cáo: dầu nhớt của họ có khả năng chống mài mòn rất tốt).

          Ba là: độ nhớt của dầu phù hợp (không đặc quá, không loãng quá). Sao cho khi nhỏ dầu vào trục bánh răng, chúng nằm yên ở túi chứa dầu (phần khuyết lõm ở trục bánh răng) không chảy ra bên ngoài là đạt (Khả năng giữ dầu ở túi chứa dầu còn phụ thuộc vào mức độ khít giữa trục bánh răng và vách máy).

          3.2. Dầu nhớt sử dụng cho động cơ xe máy

          Như đã nói ở trên, dầu nhớt sử dụng cho động cơ xe máy có thể sử dụng cho bộ máy đồng hồ cơ. Chúng rất phổ biến, có ở mọi miền đất nước.

          Tuy nhiên, muốn sử dụng dầu nhớt động cơ xe máy cho đồng hồ cần chú ý:

          - Nên là loại dầu tổng hợp 100% (ghi ngoài nhãn)

          - Có độ nhớt thấp. Nên là 30 (ghi ngoài nhãn)

          - Dầu có độ nhớt 30 dùng để tra cho các máy đồng hồ lớn, như: đồng hồ tủ, đồng hồ treo tường… Các loại đồng hồ có bộ máy nhỏ hơn, như: đồng hồ úp ly, đồng hồ để bàn… thì dùng loại dầu nhớt loãng hơn (độ nhớt thấp hơn 30).